Theo tin tức cập nhật cho biết sáng 6-7, tại hội nghị trực tuyến nâng cao chất lượng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tuyến cơ sở, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết mặc dù hệ thống y tế cơ sở đã có nhiều thay đổi nhưng người dân vẫn chưa tin tưởng. Và trong 26 trạm y tế được chọn thí điểm, Bộ trưởng sẽ trực tiếp chăm sóc 7 trạm và mỗi thứ trưởng là 5-6 trạm.

• Tâm thư cho Bộ trưởng Bộ Y tế: Chúng tôi cần ‘viên thuốc niềm tin’
• Bác sĩ Việt tại Lào hội chẩn xuyên quốc gia, cứu người đàn ông hoại tử bộ phận sinh dục
• Nhiều người đã đột tử vì nắng nóng: Bất kể bạn làm nghề gì, chớ coi thường!

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, y tế cơ sở là tuyến y tế ban đầu trong hệ thống chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. Nhiệm vụ của y tế cơ sở bao gồm các hoạt động chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe, dự phòng và khám chữa bệnh (KCB). Đây là tuyến y tế gần dân, sát dân nhất, giúp cho việc chăm sóc sức khỏe, KCB của người dân được thuận tiện, đỡ tốn kém, đặc biệt là KCB theo nguyên lý y học gia đình, bảo đảm cho mọi người dân được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp nhất và hiệu quả nhất. 

Nhờ có mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp, công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cơ bản đã được triển khai có hiệu quả, sâu rộng như: tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, dân số - kế hoạch hóa gia đình, KCB thông thường, truyền thông giáo dục sức khỏe. Hiện nhiều trạm y tế xã bước đầu đã quản lý, điều trị một số bệnh mạn tính không lây (tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch), một số loại bệnh truyền nhiễm (lao, HIV/AIDS) và phục hồi chức năng.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Y tế, hạn chế của tuyến y tế cơ sở là người dân chưa tin tưởng vào y tế cơ sở vì chất lượng còn chưa cao, thiếu cán bộ y tế. Cùng đó, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị chưa đáp ứng, các dịch vụ chuyên môn trong trong KCB còn hạn chế, nguồn kinh phí từ quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) cho trạm y tế tuyến xã chưa đảm bảo; chi trả BHYT còn thấp, danh mục thuốc ít, danh mục kỹ thuật ít... Theo quy định, quỹ KCB BHYT được sử dụng tại trạm y tế tuyến xã tối đa chỉ bằng 20% quỹ KCB BHYT ngoại trú. "Những hạn chế trên đây đã làm cho chất lượng KCB tại tuyến y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu và làm cho người dân chưa tin tưởng và vượt lên các tuyến trên KCB, gây tốn kém về thời gian, tiền bạc, công sức và các chi phí xã hội khác"- Bộ trưởng Bộ Y tế nhận định.

Bộ trưởng Bộ Y tế dẫn chứng thực tế đối nghịch, đó là số lượt KCB tại tuyến y tế cơ sở chiếm trên 70% tổng số lượt KCB BHYT trong khi chi phí KCB BHYT chỉ chiếm khoảng 30% tổng chi phí. Ngược lại, số lượt KCB tại tuyến tỉnh, tuyến Trung ương chiếm chưa đến 30% tổng số lượt nhưng chi phí lại chiếm gần 70% tổng chi phí.

Tại hội nghị, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Nguyễn Thị Minh cũng nhìn nhận chất lượng KCB tuyến y tế cơ sở vẫn là vấn đề phải suy nghĩ bởi y tế cơ sở là người "gác cổng" trong hệ thống y tế, giúp người dân giảm chi từ tiền túi nhưng thực tế vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu này. "Nếu như năm 2014, tỉ lệ người dân KCB tại tuyến xã là gần 30% thì năm 2017 chỉ còn gần 20% và 6 tháng đầu năm chỉ còn 18%. Có gần 10.000 trạm y tế tuyến xã nhưng người dân thờ ơ với y tế tuyến xã vì người bệnh chưa tin tưởng nhân viên y tế tuyến xã"- bà Minh nói.

Dẫn chứng thêm về tình trạng người dân còn chưa mặn mà với y tế tuyến xã, ông Lê Văn Phúc, phụ trách Ban Thực hiện chính sách BHYT, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cho biết năng lực trạm y tế xã hiện nay rất khác nhau, có nơi tới 2 bác sĩ "cắm chốt" nhưng có nơi không có bác sĩ nào. "Đáng nói là tình trạng khám, kê đơn, cấp thuốc tại nhiều y tế xã còn bất cập. Một số trạm y tế thiết bị cũ, hỏng nhiều và thiếu các thiết bị y tế phục vụ KCB ban đầu. Thậm chí qua kiểm tra, chúng tôi phát hiện có bệnh nhân đã tử vong 2 năm vẫn đều đặn có đơn thuốc. Đây có thể là những nguyên nhân khiến người dân không lựa chọn y tế cơ sở làm nơi KCB ban đầu, nhất là khi chính sách khám BHYT thông tuyến huyện có hiệu lực"- ông Phúc nhấn mạnh.

Bộ Y tế cùng BHXH Việt Nam tổ chức hội nghị trực tuyến nâng cao chất lượng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tuyến cơ sở. Hiện cả nước có hơn 11.000 trạm y tế. Nhưng Bộ trưởng Y tế trực tiếp ‘chăm sóc’ 7 trạm y tế trong 26 trạm y tế được chọn thí điểm, Bộ trưởng Y tế trực tiếp “chăm sóc” 7 trạm, mỗi thứ trưởng 5-6 trạm.

Máy móc hiện đại nhưng đắp chiếu vì không biết dùng

Ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết, hầu hết các trạm y tế trên cả nước có rất ít bệnh nhân, trung bình chỉ khám 10-15 người/ngày, thậm chí có nơi chỉ một vài người.

Nguyên nhân một phần do thiếu trang thiết bị y tế. Khảo sát năm 2010 cho thấy chỉ có 26% trạm y tế có đủ trang thiết bị y tế thiếu yếu, gần 43% ở mức chấp nhận được, 31% thiếu trang thiết bị cơ bản theo yêu cầu. Tại nhiều nơi, ngay các thiết bị tối thiểu như dụng cụ khám bệnh, máy đo huyết áp, máy khí dung, xét nghiệm đường huyết máu mao mạch... cũng không có. 

Ngoài ra, hầu hết các trạm y tế đều thiếu các thuốc trong danh mục, kể cả các thuốc cho điều trị các bệnh mạn tính thông thường.

Năng lực cán bộ y tế tại trạm y tế còn hạn chế. Theo số lượng điều tra năm 2012, gần 50% cán bộ y tế tại cơ sở không biết huyết áp ở mức nào được chẩn đoán tăng huyết áp, 90% không biết cách sơ cấp cứu dị vật đường thở.

Theo ông Khuê, hiện Bộ Y tế đã ban hành thông tư quy định gói dịch vụ y tế cơ bản, trong đó trạm y tế được thực hiện 78 dịch vụ kỹ thuật, 244 thuốc. Đây là những dịch vụ tối thiểu, tuy nhiên qua khảo sát, các trạm y tế vẫn chưa cung ứng được.

Nhiều trạm y tế không thực hiện những kỹ thuật như đặt ống thông dạ dày; rạch rộng vòng thắt nghẹt bao quy đầu trong nhi khoa, phẫu thuật vết thương phần mềm 5-10 cm, chích rạch áp xe... Hầu hết mới chỉ quản lý được số lượng người tăng huyết áp hoặc khám, kê đơn theo đơn thuốc ở tuyến trên.

Bà Nguyễn Thị Minh, Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cũng chỉ ra hàng loạt điểm hạn chế tại y tế cơ sở khi chỉ kê đơn, bốc thuốc.

“Cần nâng cao nguồn nhân lực chăm sóc sức khoẻ ban đầu, đây là yếu tố quyết định, gắn với tính mạng sức khoẻ con người. Người dân không thể trao cho những người không có y đức, không có năng lực chuyên môn, ý thức trách nhiệm”, bà Minh nêu.

Bà Minh đề nghị cần đổi mới cơ chế chính sách về đầu tư quản lý cho tuyến xã. Việc đầu tư trang thiết bị phải phù hợp với năng lực chuyên môn của trạm y tế xã.

“Có nhiều xã thiếu trang thiết bị y tế, có xã có trang thiết bị hiện đại, đẹp đẽ nhưng xuống vẫn thấy đắp chiếu vì nhân viên y tế không biết sử dụng, tôi thấy rất tiếc”, bà Minh tâm tư.

Không để bác sĩ ở trạm y tế cả đời

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhìn nhận, thời gian qua, y tế cơ sở có vai trò tích cực, được các tổ chức quốc tế đánh giá là điểm sáng, giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu thiên niên kỷ về giảm tử lệ tử vong mẹ, suy dinh dưỡng...

Hiện tại, số lượng khám chữa bệnh tại y tế cơ sở chiếm 70% nhưng chi phí khám chữa bệnh BHYT chỉ chiếm khoảng 30% tổng chi phí. Quỹ khám chữa bệnh BHYT giao cho trạm y tế thấp. Ngược lại số lượt khám chữa bệnh tại tuyến tỉnh, tuyến Trung ương chiếm chưa đến 30% tổng số lượt nhưng chi phí lại chiếm gần 70% tổng chi phí.

“Bạn bè quốc tế đánh giá trình độ chuyên môn của chúng ta tốt nhưng chi cho y tế cơ sở và khám chữa bệnh ban đầu quá thấp, như Hàn Quốc 19%, Nhật 26%, Đức đến 29%. Kinh nghiệm các nước phát triển cho thấy, đầu tư vào chăm sóc sức khoẻ ban đầu là hiệu quả và tiết kiệm nhất”, Bộ trưởng nêu.

Để có ngân sách, nhiều nước sử dụng nguồn tiền từ việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, rượu bia. Bộ Y tế cũng đang đi theo hướng này.

Bộ trưởng thừa nhận người dân chưa tin tưởng vào y tế cơ sở vì chất lượng, cán bộ y tế, vì mức chi trả quá thấp, danh mục thuốc và kỹ thuật quá ít. Vì thế họ vượt lên tuyến trên, y tế cơ sở mất vai trò "người gác cổng" gây tốn kém thời gian, tiền bạc, gây quá tải, tăng chi phí cho người dân, quỹ bảo hiểm.

Bộ trưởng dẫn chứng, trước khi có chính sách liên thông tuyến huyện, số lượt khám tại tuyến xã là 28%, nhưng sau này giảm chỉ còn 19%, trong khi tuyến huyện tăng lên đến hơn 50%.

“Tôi đi tiếp xúc cử tri, người dân nói khám ở xã được có vài loại thuốc nên cứ lên tuyến tỉnh, huyện cho nhiều thuốc”, bà Tiến nêu.

Bà Tiến cho biết, Bộ Y tế đang chọn 26 trạm y tế tại Hà Nội, TP.HCM, Khánh Hoà, Yên Bái, Hà Tĩnh.... để làm mô hình điểm tăng cường năng lực y tế cơ sở.

“Trực tiếp Bộ trưởng, Thứ trưởng sẽ chăm sóc từng trạm này. Tôi được phân 6 trạm ở Hà Nội và TP.HCM. Mỗi thứ trưởng cũng quản lý 5-6 trạm để làm mô hình sau sẽ nhân rộng”, Bộ trưởng Tiến nói.

Bà cũng cho biết, ngay đầu tuần tới, Bộ Y tế sẽ khai giảng khoá học về chăm sóc sức khoẻ ban đầu, quản lý các bệnh không lây nhiễm cho nhân viên y tế tuyến cơ sở, tiến tới xây dựng chương trình đào tạo bác sĩ gia đình, sau 6 năm học đa khoa sẽ học thêm 3 năm y học gia đình.

Song song đó, Bộ sẽ yêu cầu luân chuyển cán bộ từ BV huyện, tỉnh xuống trạm y tế xã, thậm chí sắp tới có cả bác sĩ trung ương xuống cùng khám để người dân tin tưởng.

“Nếu chúng ta cứ để bác sĩ làm trạm ở y tế xã cả đời thì họ không thể phát triển được, thiệt thòi cho họ. Họ phải được lên tuyến huyện và tuyến huyện luân phiên về”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trường Cao đẳng Dược TPHCM tổng hợp!