Nếu quá làm dụng hoặc sử dụng sai cách sẽ gây ra các ảnh hưởng xấu đến sức khỏe  hoặc khiến cho vi khuẩn kháng lại hiệu quả điều trị của thuốc. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ các cách  sử dụng thuốc kháng sinh hiệu quả, hợp lý.

Tác dụng của thuốc kháng sinh

Kháng sinh là trong những chất được chiết xuất từ nấm, vi sinh vật và được bán tổng hợp hoặc tổng hợp. Nhờ vậy kháng sinh sẽ có tác dụng kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn hoặc tiêu diệt chứng hoàn toàn.

Kháng sinh sẽ tác động vào quá trình phát triển của vi khuẩn hoặc tác động vào một vị trí quan trọng của nó và thường được dùng để điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn. Căn cứ theo phân loại thì thuốc kháng sinh sẽ căn cứ vào tác dụng điều trị bao gồm:

• Kháng sinh kháng khuẩn: Loại kháng sinh này sẽ giúp ức chế tổng hợp vách tế bào vi khuẩn và làm rối loạn chức năng màng bào.
• Kháng sinh trị nấm.
• Kháng sinh chống ung thư.

>>>> Click ngay: Mách bạn cách trị rụng tóc nhanh chóng tại nhà

Hậu quả khi dùng thuốc kháng sinh không đúng cách

Bất cứ loại thuốc nào cũng có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn cho người bệnh và thuốc kháng sinh cũng vậy. Suốt quá trình điều trị người bệnh cần chú ý các biểu hiện bất thường của cơ thể. Bên cạnh đó việc dùng sai cách thuốc kháng sinh có thể dẫn đến:

• Lãng phí và tốn kém: Chính việc dùng kháng sinh khi chữa các bệnh lý virus hoặc dùng kháng sinh mạnh trong trường hợp chưa cần thiết đã gây ra sự lãng phí và tốn kém.
• Không khỏi bệnh: Trong trường hợp tự dùng thuốc hoặc mua thuốc theo đơn được kê của người khác sẽ khiến cho bệnh tình không khỏi mà còn dẫn đến nhiều các biến chứng khác.
• Tác dụng phụ của thuốc: Sử dụng kháng sinh tùy tiện sẽ khiến cho việc giết chết vi khuẩn gây bệnh thì còn giết chết các vi khuẩn có lợi của cơ thể. Nên sẽ gây ra các tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy, nổi mề đay, buồn nôn, nôn mửa, sốc phản vệ…
• Gây ra tình trạng kháng thuốc: Dùng thuốc kháng sinh bừa bãi sẽ làm cho cơ thể người bệnh phát sinh những loại vi khuẩn đề kháng kháng sinh và sản sinh ra chủng loại vi khuẩn thế hệ sau có mức độ đề kháng cả với loại kháng sinh cực mạnh.
• Suy giảm chức năng gan - thận: Gan và thận là 2 cơ quan thực hiện nhiệm vụ thải trừ thuốc nên khi người bệnh sử dụng thuốc kháng sinh 2 cơ quan này sẽ thải trừ kháng sinh kém hơn. Chính điều này làm kéo dài thời gian lưu thuốc trong cơ thể, tăng nồng độ dẫn đến tăng độc tính. Cần thận trọng khi i kê đơn kháng sinh cho người cao tuổi, người suy giảm chức năng gan – thận. Cần hiệu chỉnh liều lượng và khoảng cách dùng thuốc ở những bệnh nhân suy giảm chức năng gan – thận.

Cách sử dụng thuốc kháng sinh hiệu quả

Để hạn chế hậu quả của việc lạm dụng thuốc kháng sinh gây ra thì người sử dụng sẽ cần thực hiện theo đúng nguyên tắc cách sử dụng kháng sinh hiệu quả như:

Chỉ nên sử dụng kháng sinh khi mắc bệnh do vi khuẩn gây ra

Sau khi có kết quả xét nghiệm và thăm khám bệnh do vi khuẩn gây ra lúc đó nên sử dụng kháng sinh. Không nên sử dụng kháng sinh khi các tác nhân gây ra bệnh do virus gây như sởi, cúm, suy nhược, dị ứng…

Lựa chọn đúng loại kháng sinh, liều lượng

Căn cứ vào yếu tố, tác nhân gây ra bệnh mà lựa chọn loại kháng sinh phù hợp hoặc tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Đặc biệt trường hợp phụ nữ mang thai hoặc đang trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ cần cân nhắc lợi ích và hại khi sử dụng kháng sinh để không gây hại.

Lựa chọn đường sử dụng thuốc kháng sinh

Căn cứ vào mức độ nhiễm khuẩn và vị trí mắc bệnh. Hiện nay có 3 đường sử dụng kháng sinh là dạng tiêm, kháng sinh dạng uống, kháng sinh tại chỗ.

Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn nhẹ thì nên sử dụng thuốc kháng sinh đường uống nếu bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng sẽ dùng kháng sinh đường tiêm hoặc khi nồng độ kháng sinh trong máu cao cũng dùng theo đường tiêm.

Chú ý hạn chế sử dụng kháng sinh tại chỗ và việc sử dụng này có thể gây ra tình trạng kháng kháng sinh hoặc dị ứng nghiêm trọng.

Nên dùng kháng sinh tại chỗ trong trường hợp nhiễm khuẩn ở mắt nên dùng thuốc sát khuẩn nếu mắc nhiễm khuẩn ngoài da.

Lựa chọn thời gian dùng kháng sinh

Thời gian điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng nhiễm khuẩn, vị trí nhiễm khuẩn và sức đề kháng của người bệnh. Ở những trường hợp nhiễm khuẩn thông thường và dùng kháng sinh từ 7 - 10 ngày.

Tuy nhiên các trường hợp nhiễm khuẩn nặng, nhiễm khuẩn ở các tổ chức mà kháng sinh khó thâm nhập viêm màng não, viêm màng trong tim, bệnh lao thì cần kéo dài thời gian sử dụng kháng sinh trong nhiều tháng. Việc dùng kháng sinh trong thời gian dài người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Tần suất dùng thuốc

Liều dùng kháng sinh trong ngày cần căn cứ trên tác dụng của thuốc. Dựa vào các đặc tính của thuốc để chia tần suất dùng thuốc phù hợp như:

• Tác dụng diệt khuẩn của kháng sinh và nồng độ.
• Thời gian được chỉ định điều trị.
• Tác dụng hậu kháng sinh.

Sử dụng kháng sinh dự phòng 

Các trường hợp chỉ cần dùng kháng sinh dự phòng nếu:

• Cần phòng bội nhiễm do can thiệp thủ thuật, phẫu thuật nha khoa.
• Ở vùng có dịch bệnh.

Nếu sử dụng kháng sinh dự phòng bừa bãi cũng sẽ gây ra tình trạng kháng thuốc, bội nhiễm nên cần hạn chế sử dụng  nếu không đem lại lợi ích vượt trội.

Phối hợp kháng sinh

Chỉ nên phối hợp kháng sinh trong trường hợp cần thiết như:

Nhiễm khuẩn thông thường và nên sử dụng kháng sinh cho các loại vi khuẩn người bệnh đang mắc phải.

Điều trị lao, viêm màng trong tim, Brucellosis… hoặc có thể phối hợp kháng sinh cho những trường hợp như: bệnh nặng mà không chuẩn đoán được vi sinh hoặc không chờ được kết quả xét nghiệm, người suy giảm sức đề kháng, nhiễm nhiều loại vi khuẩn khác nhau. 

Lưu ý khi dùng kháng sinh

Ngay cả khi bạn thấy tình trạng sức khỏe của bạn đang được cải thiện cùng cần tiếp tục uống đến khi hết liệu trình điều trị. Nếu tự ý dừng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa sẽ khiến bệnh dễ tái phát và dẫn đến tình trạng đề kháng kháng sinh. Vì vậy, điều bạn cần làm khi sử dụng kháng sinh là tuân thủ uống đúng và đủ liều lượng mà bác sĩ đã kê toa. 

Không được tự ý mua thuốc kháng sinh hay mua theo đơn thuốc của người bệnh khác, việc lạm dụng, tuỳ tiện dùng kháng sinh còn có thể khiến bệnh nhân bị tác dụng phụ như tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa,…, dị ứng, thậm chí độc tính trên gan, thận, xương khớp, máu… Nếu sử dụng kháng sinh bừa bãi sẽ gây ra tình trạng kháng thuốc kháng sinh.

Tốt nhất không nên tự ý sử dụng thuốc kháng sinh và cần tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Bạn hãy hỏi ý kiến bác sĩ và tuân thủ theo hướng dẫn của họ trong suốt quá trình điều trị. Nếu như bạn gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn, hãy tới các cơ sở y tế để được theo dõi, xử lý kịp thời, tránh những hậu quả xấu. Hy vọng những thông tin ở trên đã giúp bạn đọc biết cách sử dụng thuốc kháng sinh đúng cách hiệu quả và phù hợp nhất, hạn chế những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dùng.

Cao Đẳng Y Dược Sài Gòn tổng hợp