Đề thi tham khảo kỳ thi THPT 2025 được công bố mới đây khiến nhiều người trong đó có cả thầy cô, học sinh cảm thấy “choáng ngợp” với ngữ liệu. Cả thầy và trò nhiều cơ sở phải gấp rút bổ sung trong phương pháp dạy và học.

Ngữ liệu trong đề thi tham khảo gây choáng ngợp

Từ khi thay đổi chương trình mới, nhiều thầy cô cũng đã có sự chủ động nghiên cứu đề thi đánh giá năng lực ở một số trường Đại học. Thế nhưng, khi nhận đề thi tham khảo, thầy cô cũng không khỏi choáng ngợp với các ngữ liệu này.

Về cấu trúc, đề thi tham khảo vẫn giữ cấu trúc nhưng độ khó lại có sự tăng lên đáng kể. Điều này khiến cả thầy và trò đều không khỏi lo lắng. Khi nhận được đề thi tham khảo, nhiều thầy cô cho biết không ít các em không hiểu ngữ liệu để làm bài dẫn đến làm sai.

So với chương trình giáo dục phổ thông cũ, đề thi tham khảo năm nay có nhiều ngữ liệu ngoài chương trình sách giáo khoa.

Trước đây, các môn thi khoa học tự nhiên đều phải sử dụng đến kỹ thuật tính toán phức tạp mang tính đánh đố. Giờ đây, các câu hỏi không còn quá phức tạp, ở mức căn bản. Thế nhưng, để giải quyết được câu hỏi lại cần đến rất nhiều năng lực của học sinh. Kiến thức cơ bản là điều đầu tiên thí sinh cần nắm rõ. Tiếp đến là tổng hợp các kỹ năng khác như: kỹ năng về đọc hiểu, tìm kiếm, phân tích, xử lý thông tin, mô hình hóa thông tin để giải quyết vấn đề...

Ngoài ra, thí sinh phải có khả năng vận dụng kiến thức, hiểu được ý nghĩa, giá trị của kiến thức trong các tình huống của thực tế để giải quyết các tình huống được dùng làm mô hình trong các câu hỏi. Thí sinh phải vận dụng hết các kỹ năng này mới giải quyết được ngữ liệu có trong đề thi tham khảo.

Cô Nguyễn Thị Thanh, giáo viên dạy Ngữ văn tại Hà Nội, cho rằng việc sử dụng ngữ liệu ngoài sách giáo khoa cũng không khiến không ít các em học sinh bỡ ngỡ. Để xử lý văn bản mới này, ở phần đọc hiểu nhiều em chỉ đạt được 50% hoặc cao nhất là ở mức 80%. Trước giờ các em vẫn bị lệ thuộc bởi văn mẫu, thiếu kiến thức thực tế nên khi gặp phải dạng ngữ liệu này sẽ viết một cách tự phát, dẫn đến sai đề.

Ở môn Toán, không ít các thầy cô bất ngờ với độ khó của đề thi tham khảo của năm nay được nâng lên. Như năm ngoái, điểm thi môn Toán với “mưa điểm 9,10” thì có lẽ năm nay muốn đạt được điểm 9 cần rất nhiều yếu tố. Độ khó nâng dần lên với dạng câu hỏi đúng sai với 4 ý, học sinh rất dễ bị mất điểm ở phần này. Học sinh hoàn toàn có thể mất đi 0,5 điểm dễ dàng đối với mỗi ý không trả lời được. Học sinh có học lực trung bình thì chắc chắn có được điểm ở phần này là rất khó. Phần câu hỏi điền khuyết là những câu hỏi mang tính thức tế và phân loại cao. Vì thế dể đạt được điểm giỏi là điều rất khó.

Thầy và trò cần thay đổi phương pháp dạy học

Với những ngữ liệu mới này, cả thầy và trò đều xác định để đạt được mức điểm cao thì cần phải thay đổi phương pháp dạy và học, không đi theo lối mòn tư duy cũ. Lâu nay, học sinh thường xuyên quen học cách dập khuôn nên khi gặp phải ngữ liệu ngoài sẽ còn lúng túng. Thầy cô các trường sẽ rất vất vả để dạy học, tìm hướng đi tốt nhất cho học sinh đặc biệt là các dạng câu hỏi khó mang tính thực tiễn.

Nguyên Tổ trưởng Tổ toán Trường Marie Curie (Q.3, TP.HCM), Thầy Trần Văn Toàn cũng nhìn nhận ngữ liệu trong đề thi tham khảo môn Toán xuất hiện nhiều bài toán thực tế như chuyển động, kinh tế, thiên văn học... Trong khi đó trước đây cả thầy và trò chỉ tập trung chủ yếu vào giảng dạy công thức và cách giải toán nhanh. Từ đây, cả thầy và trò cần có sự thay đổi trong phương pháp dạy và học bằng việc chuyển từ phương pháp học thuộc lòng sang phương pháp hiểu rõ bản chất của từng khái niệm. Như vậy, các em mới có thể áp dụng được trong bất kỳ tình huống thực tế nào.

Thầy Nguyễn Xuân Hảo, giáo viên bộ môn tại trường THPT Hà Nội cho hay: "Theo tôi, đề thi này thật sự rất mới mẻ, hiện đại, mang tính tiên phong, nhất là với hệ thống giáo dục coi trọng thi cử và tâm lý nặng về ứng thí như chúng ta hiện nay. Từ đề thi này, các kỳ thi khác như thi lớp 10, thi chuyên hoặc thi học sinh giỏi..., chắc chắn sẽ đều nhìn vào đó để xây dựng đề. Đồng thời, cả hệ thống từ cuối cấp THCS trở lên, đều nhìn vào đó để điều chỉnh cách dạy và học cho học sinh. Tôi cho rằng, sự mới mẻ này có tác động rất tích cực và mang tính lan tỏa.”

Theo thầy, năm nay là năm đầu tiên các em lớp 12 tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT với chương trình giáo dục phổ thông mới. Ngay từ đầu những năm lớp 10 nhiều thay cô đã đi theo định hướng của chương trình mới giúp các em phát triển tư duy nhiều hơn nhưng nhiều em vẫn còn đi theo lối mòn, lệ thuộc sách giáo khoa, thiếu kỹ năng phân tích, cảm nhận. Còn rất nhiều khó khăn để thầy cô hướng dẫn các em trong việc từ lý thuyết sang thực hành.

Đề thi tham khảo được công bố sơm hơn mọi năm khoảng 5 tháng nhưng nhiều thầy cô cũng cho rằng Bộ giáo dục và Đào tạo cần cân nhắc về độ khó của đề thi bởi với nhiều em thí sinh đây thực sự là một thử thách. Mức điểm năm nay sẽ thấp đi khá nhiều so với các năm trước.

Thầy cô các cơ sở cần tiếp tục bổ sung kiến thức nền giúp các nắm vững. Sau đó, luyện thật nhiều các ngữ liệu ngoài sách giáo khoa để các em dần có tư duy đổi mới. Cuối cùng, thầy cô sẽ bám sát đề thi minh hoạt để xây dựng các bộ đề kiểm tra, rèn luyện và đánh giá cho quen. Có như vậy, các em học sinh mới có thể thích nghi dần và đạt được số điểm như mong muốn.